Nicelik
TDK, nicelik terimini "bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen durumu, kemiyet, miktar, kantite" olarak tanımlamaktadır. Yani nicel anlam, "kavramların sayılabilen, ölçülebilen, azalıp çoğalabilen özelliklerini gösteren sözcükler" olarak açıklanabilir. Nicel anlam, bir varlığın miktarını veya sayısını gösterir. Nitel anlamın tersine, nicelik ifadesi bir ölçü bildirir ve sayılabilen bir değeri ifade eder.
Kemiyet: Sayı çokluğu olup, kaliteyi önemsemeyen, uydum kalabalığa deyip kaide ve kuralları hiçe sayan, ilkesiz bir şekilde halka uymaktır.
*
Nitelik
TDK, nitelik terimini "bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran özellik, vasıf, keyfiyet" olarak tanımlamaktadır. Yani nitel anlam, "varlıkların nasıl olduğunu, niteliğini gösteren; sayılamayan, ölçülemeyen bir değeri, özelliği ifade eden sözcükler" olarak açıklanabilir.
Keyfiyet: İlkeleri ve kaliteyi esas alıp hak olana uymaktır. Yani hakperestliği halkperestliğe tercih etmektir. Keyfiyeti kemiyete tercih etmektir.
Kemiyet, "miktar, sayı, nicelik." demektir. Keyfiyet ise, "kalite, nitelik" manasına gelir.
Kemiyet ile keyfiyet birbirlerinin zıddıdırlar. Kemiyet çok bol miktarda bulunur, keyfiyet ise az bulunur, ama kalitelidir. Kömür boldur, elmas ise azdır ama çok değerlidir. Bin ton kömürün olmasından yüz gram elmasın olması evladır.
Nicelik somut bir şekilde ölçülebilen (Örnek; 100 adet elma), Nitelik ise ölçülemeyen fakat o söz konusu nesnenin özelliğini belirten ifadelerdir (Örnek; Elmaların renginin kırmızı olması)
Kişinin gerçek niteliği, etrafında kaç kişinin dolaştığı, ne kadar mal-mülk sahibi olduğu değil; özünde kim olduğu, nasıl bir insan olduğudur.
Düşünür Seneca, "Önemli olan nicelikten çok niteliktir." sözü ile niteliğin niceliğe olan üstünlüğünü vurgulamıştır.
Mahatma Gandi'nin "Tanrı'yı memnun edecek olan şey, işimizin niteliğidir, niceliği değil." sözü, "nicelikten ziyade nitelik" düşüncesinin Doğu düşüncesinde de var olduğunun açık bir göstergesidir.
Miktar ne kadar büyükse, nitelik o kadar düşük olur. Bu konuda su götürmez örnekler vardır. Örneğin Mozart, Bach, Beethoven ya da Stravinsky hiçbir zaman satış rekoru listelerinin başında olmamışlardır. Diğer bir örnek ise çok satan kitaplar listelerinin; bilim, şiir ya da felsefe eserleri ile değil sosyal medya fenomenlerinin ne anlattığı belirsiz kitapları ile dolu olmasıdır.
Her taş taştır, ama zümrüt, inci, mercan, yakut ve elmas faklıdır, kıymetlidir ve her yerde bulunmazlar.
Özet olarak, nitelikli az bir şey, niteliksiz çok şeyden daha önemli ve daha kıymetlidir.
***
NİCELİK/NİTELİK
Ne demiş Orhan Veli 'cep delik cepken delik',
Kurusıkı atmakla olur mu hiç efelik?
Anlamsız kalabalık şayet yoksa nitelik;
Nicelik tek başına eder mi bir metelik!
Mustafa KAHRAMAN
***
SAYI MI KALİTE Mİ?
Sayı mı, kalite mi?
(Kemiyet mi, keyfiyet mi?)
Bir âlimi milyonlarca cahille mukayese edemezsiniz.
Yaklaşık 32 tane 1 liranın karşılığı 1 tane 1 dolardır.
Demek ki sayı önemli olmuyor çoğu zaman. Kalite önemlidir.
Değer terazisinin bir kefesine 1 tane dolar koyuyoruz, diğer kefeye de 32 tane 1 liralık koyacağız ki denk olsun.
O halde kemiyet'in (sayının) keyfiyet'e (kaliteye) oranla önemi yoktur.
