06 Şubat 2023 Pazartesi günü, günün erken saatlerinde saat 04.17’de Kahramanmaraş-Pazarcık merkezli Hatay ve diğer illerde 7.7 büyüklüğünde deprem oldu. Akabinde yaklaşık 9 saat sonra saat 13.24’de 7.6 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha oldu. Deprem Kahramanmaraş-Pazarcık merkezli olup Hatay, Osmaniye, Adana, Gaziantep, Kilis, Adıyaman, Şanlıurfa, Malatya, Diyarbakır ve Elazığ’da etkili oldu.
Kahramanmaraş merkezli on bir ili kapsayan depremde en fazla etkilenen il Hatay oldu. Resmi açıklamaya göre depremde on bir ilde vefat eden elli bini aşkın insanımızın yaklaşık yarısı Hatay’dadır. On ilin maddi manevi kaybının toplamı Hatay kadardır. Hatay ilinde depremle yerle bir olan yer özellikle Antakya, Defne, Kırıkhan, Hassa ve Samandağ ilçeleridir. Buralar fay hattının geçtiği güzergâh.
Hasar görülen ilçelerden en çabuk yaraları sarılan ilçe Hassa’dır. Altı bin hak sahibine TOKİ tarafından Hassa’nın girişine Yalak denilen mevkie evler yapılmış, yeni bir Hassa oluşmuş, hak sahiplerine dağıtılmış ve herkes evlerine kavuşmuş ve taşınmıştır. Hem sayı itibariyle konut sayısının az oluşu hem de konutların yapılacağı yerin boş alan olması işleri kolaylaştırmış ve zaman kaybı olmamıştır.
Kırıkhan’da ise enkazların kaldırılması çok yavaş olmaktadır. Depremin üzerinden bu kadar zaman geçmesine rağmen hâlâ enkaz kaldırma işlemleri devam etmektedir. Şehir merkezinin rezerv alanı ilan edilmesinde geç kalınmıştır. Toplu halde konut yapılacak yerlerin hemen bulunulamaması ve hak sahiplerinin çok oluşu işleri zorlaştırmıştır.
Antakya ve Defne ilçelerinde şehir yerle bir olduğundan dolayı hak sahipliği yüzbinlercedir. Toplu konut yapılacak yerlerin tespiti zor olmuştur. Öncelikle şehrin bulunduğu yerin enkazının kaldırılması, itirazların olması, yeniden bir şehir planının yapılması uzun bir zamanı gerektirmektedir. Ayrıca çok titiz bir çalışmayı da icap ettirir. Antakya ve Defne ilçelerinin çoğu yerinde çarpık bir yapılanma vardı. Yerle bir olan bu ilçelerin şehir planı daha güzel, daha sağlıklı, daha estetik, daha kullanışlı yapılmaması için hiçbir sebep kalmamıştı. Yani yaşanılan felaket bir fırsata çevrilebilirdi. Böylece karşılaştığımız büyük felaket daha yaşanabilir bir Antakya’ya dönüştürülebilirdi.
Antakya ve Defne’nin merkezinde binalar öyle sık yapılıyor ki maalesef beton yığınına dönüyor. Yazık, nefes almak zorlaşıyor. Geniş caddeler, yeşil alanlar, oto park yerleri, pazar yerleri, resmi kurumlar için yerler vs. ayrılabilir böylece daha rahat, nefes alınabilir bir şehir inşa edilebilirdi. Türkiye’nin örnek bir şehri olabilirdi. Ama maalesef olmuyor.
Şehir merkezinin dış çeperine yani çevreye binlerce bina yapılmasına rağmen merkeze de eskisinden daha çok bina dikiliyor. Merkeze yapılan bina sayısını azaltıp çevreye doğru daha yaygın bir yerleşme ile merkez biraz rahatlatılabilirdi.
Atatürk Caddesi yeni haliyle trafiği rahatlatmaz aksine çok büyük bir sorun yaratacak vaziyettedir.
Caddelerdeki yeniden yapılan apartmanların altları hep dükkân. Ancak hepsi küçük küçük dükkân. Büyük işyerine uygun dükkân görülmemektedir.
Antakya’nın en çok yeşil alana ihtiyacı vardı. Son olarak eski stadyumun yerine Millet Bahçesi yapılıyordu ki büyük oranda bitmişti. Depremden sonra oraya da binalar dikildi. Hâlbuki Vali Göbeği, DSİ Parkı ve stadyumun yeri birleştirilip, altı otopark, üstü yeşil alan yapılıp kent merkezi buraya taşınabilirdi. Alana sadece bir tesis yapılıp, içine tiyatro, nikâh, sergi ve 50, 100, 200, 500 kişilik toplantı salonları yapılabilirdi.
Antakya’da birçok yer gibi Ürgenpaşa Mahallesi 75. Yıl Bulvarı da rezerv alanı ilan edildi. Bulvarda apartmanların açık otoparkları vardı. Daireler genişti. Şimdi ise yapılan binalar caddeye yaklaştırılmış, dairelerin metrekareleri çok küçültülmüş ve arkadaki açık otoparklara da binalar dikilmiş vaziyettedir. Böyle olunca da otopark sıkıntısı had safhaya çıkacaktır.
Rezerv alana yapılan apartmanlardan bir yerde kura çekimi yapılmış ve adaletsiz bir durumla karşılaşılmıştır. Şöyle ki bir arkadaşımızın ara katta, 3+1, güney cepheli aydınlık bir dairesi var iken kura çekiminde zemin kat, 2+1, kuzey cepheli ve karanlık bir daire çıkmıştır. Böyle bir kura çekimi sistemini düzeltmek gerekir. Yani zemin katta oturanlara zemin katların, son katta oturanlara son katların verilerek, ara katlarda oturanlara da kendi aralarında kura çekimi yapılması daha adaletli bir dağıtım olabilir.
Asi’nin iki kenarı şehrin girişinden çıkışına kadar boydan boya yeşil alana dönüştürülürse bir nebze nefes alabiliriz. Hem yeşil alan ihtiyacımızı buradan giderebiliriz hem de daha güzel bir görünüm kazanmış olur.
Devletimiz bütün organlarıyla deprem bölgesinde çalışıyor, yıkılan şehri tekrar ayağa kaldırmaya gayret ediyor. Ancak planlamanın, projelerin ve koordinasyonun çok doğru olup olmadığı tartışılır. İnşaatların kalitesinin çok iyi olmadığı da görülüyor. Her taraf inşaat alanı, toz, toprak, çukur ve çamur. Orada yaşayanlar çok zor şartlarda hayat mücadelesi veriyorlar.
Kısacası inşaatlar bittiğinde Antakya eski Antakya olmayacak, yeni bir Antakya olacak ama maalesef beton kent olacak. Binaların sık oluşu, yer yer bitişik nizam ve birbirine benzeyen binaların olduğu bir kent. Ve tarihi fırsat da kaçırılmış olacak.
